شبکه ریلی چیست؟
شبکه ریلی چیست؟
**حمل‌ونقل ریلی چیست؟
حمل‌ونقل ریلی به جابجایی افراد و کالاها از طریق راه‌آهن یا جابه‌جایی مسافران و کالاها از طریق وسایل نقلیه چرخ‌دار گفته می‌شود
که برای حرکت در خطوط راه‌آهن یا ریل ساخته شده‌اند.
راه آهن یکی از کارآمدترین روش‌های حمل‌ونقل برای جابجایی کالا در سطح زمین است
و برای حمل کالاهای سنگین و فله در مسافت‌های طولانی، اهمیت ویژه‌ای دارد.
حمل و نقل ریلی یکی از روش های حمل و نقل زمینی است
که برای جابجایی بار و مسافر از خطوط راه آهن، قطار و ایستگاه های قطار استفاده می کند.
حمل و نقل ریلی (railroad transportation) را می توان قسمتی از زنجیره لجستیکی حمل و نقل بار در سطح بین المللی دانست
که منجر به رشد اقتصادی و بالا رفتن میزان ترانزیت می گردد. یکی از اصلی ترین مزیت های حمل و نقل ریلی
امکان حمل بارهای بسیار سنگین و فله توسط ناوگان ریلی است
که از عهده وسایل نقلیه دیگر خارج است.
از دیگر مزایای این روش می توان به ایمنی بالا، امکان ارسال بار در هر وزن و اندازه،
امکان ارسال بار به نقاط دور و امکان استفاده از این روش در حمل و نقل ترکیبی اشاره کرد.
در این جابجایی‌ها هزینه‌های حمل‌ونقل بخش بزرگی از کل هزینه‌های تحویل را شامل می‌شود.
چند نمونه از کالاهایی که توسط راه آهن جابجا می شوند عبارتند از زغال سنگ، غلات، کود، مواد شیمیایی، محصولات جنگلی،
وسایل نقلیه موتوری، فلزات و بسیاری از کالاهای دیگر.
**راه‌آهن یا ترابری ریلی
ترابری ریلی یکی از روش‌های ترابری بر روی زمین است که در مصرف انرژی بسیار به صرفه عمل می‌کند.
ریل‌ها رویه‌ای بسیار صیقلی و محکم فراهم می‌کنند که چرخ‌های قطار می‌توانند با کمترین اصطکاک ممکن بر روی آن‌ها بغلتند.
این روش با خود راحتی و صرفه‌جویی در انرژی مصرفی به همراه دارد.
معمولاً بخش پیشین قطارها هم با شکلی خمیده و هواپویا (آیرودینامیک) ساخته می‌شود
تا در مصرف انرژی صرفه‌جویی شود. روی‌هم‌رفته، تحت شرایط مناسب،
قطار برای بردن حجم مشخصی از کالا یا مسافر، ۵۰ تا ۷۰ درصد کمتر انرژی نیاز دارد تا ترابری جاده‌ای.
افزون بر این، ریل‌ها و ریل‌بندها باهم وزن قطار را به‌طور یکسان پخش می‌کنند
که در پی آن با هر محور/چرخ بار بیشتری می‌توان حمل کرد تا در ترابری جاده‌ای.
ترابری ریلی همچنین از امن‌ترین و کم‌جاگیرترین شیوه‌های ترابری است. یک خط راه‌آهن دوریلی می‌تواند
در یک زمان مشخص از یک بزرگراه چهارخطه هم بیشتر مسافر یا کالا جابه‌جا کند.
**تأثیرات اجتماعی و اقتصادی راه‌آهن از لحاظ انرژی و نوسازی
انرژی در شبکه ریلی
حمل و نقل ریلی از نظر مصرف انرژی کارآمد اما برای حمل و نقل مکانیزه زمینی سرمایه بر هستند
ریل‌ها سطوح صاف و سختی را فراهم می‌کنند که چرخ‌های قطار می‌توانند روی آن بچرخند و اصطکاک نسبتاً کمی ایجاد شود.
به عنوان مثال، یک واگن معمولی مدرن می‌تواند تا ۱۱۳ تن بار را روی دو بوژی چهار چرخ جابجا کند.
این مسیر وزن قطار را به‌طور یکنواخت توزیع می‌کند و بارهای قابل توجهی را در هر محور و چرخ نسبت
به حمل و نقل جاده ای امکان‌پذیر می‌کند که منجر به استهلاک کمتر درمسیر دائمی می‌شود.
این می‌تواند در مقایسه با سایر اشکال حمل و نقل، مانند حمل و نقل جاده ای،
که به اصطکاک بین تایرهای لاستیکی و جاده بستگی دارد، در مصرف انرژی صرفه جویی کند.
نوسازی در شبکه ریلی
راه‌آهن محور شکل‌گیری مدرنیته و ایده‌های پیشرفت است.
]روند مدرنیزاسیون در قرن نوزدهم شامل گذار از دنیای فضایی به جهانی زمان محور بود.
آگاهی از زمان ضروری بود و همه باید می‌دانستند که چه ساعتی است،
در نتیجه برج‌های ساعت برای ایستگاه‌های راه‌آهن، ساعت در مکان‌های عمومی، ساعت‌های جیبی برای کارگران راه‌آهن و برای مسافران ساخته شد.
جدول‌های زمانی چاپ شده برای مسافران راحت‌تر بود، اما جدول‌های زمانی دقیق‌تر، به نام سفارش‌های قطار،
حتی برای خدمه قطار، کارگران تعمیر و نگهداری، پرسنل ایستگاه و برای خدمه تعمیر و نگهداری ضروری‌تر شد.
اگر آب و هوای بد سیستم را مختل می‌کرد، تلگراف‌ها اصلاحات و به روز رسانی‌های فوری را در سراسر سیستم ارسال می‌کردند.
همان‌طور که راه‌آهن‌ها به‌عنوان سازمان‌های تجاری استانداردها و مدل‌هایی را برای کسب‌وکارهای بزرگ مدرن ایجاد کردند،
جدول زمانی راه‌آهن نیز با کاربردهای بی‌شمار
مانند برنامه اتوبوس‌ها، کشتی‌ها و هواپیماها، برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، برنامه‌های مدارس و کارخانه‌ها وفق داده شد.
◄ ویژگی های شبکه ریلی توسعه یافته و مزایای توسعه کیفی و کمی شبکه ریلی
**ویژگی های شبکه ریلی توسعه یافته :
۱- متوسط سرعت سیر قطارها به حداقل 120 کیلومتر بر ساعت برسد.
۲- تمامی مسیرهای مهم باری و مسافری به شبکه ریلی متصل شوند
وشبکه ریلی کشور با کمترین توقف ممکن به خطوط ریلی کشورهای همسایه متصل شود
۳- ارتباط مناسبی بین مسیرهای مترو و ایستگاه های راه آهن برقرار شود.
۴- در مسیرهای مسافری پر تردد سرعت قطارها به طور متوسط به 200 کیلومتر بر ساعت برسد.
۵- خطوط ریلی به سیستم علائم و سیستم های کنترلی مدرن مجهز شود.
۶- با اتصال مسیرهای پر تردد به خطوط ریلی پر سرعت، حداقل نیمی از سفرهای بین شهری از طریق خطوط ریلی انجام شوند.
همچنین نیمی از جابجایی بار بین استانها از طریق راه آهن انجام پذیرد.
**مزایای توسعه کیفی و کمی شبکه ریلی:
۱- تعداد کشته های شبکه ریلی حدود 20 نفر در سال و تعداد کشته ها در تصادفات حمل و نقل جاده ای حدود 18 هزار نفر در سال است.
۲- تعداد قطع نخاع در سوانح جاده ای حدود 4500 نفر در سال است،
تعداد معلولیت های دائمی جسمی و روحی ناشی از سوانح جاده ای حدود 30 هزار نفر در سال است،
حدود 80 درصد کودکان یتیم تحت پوشش بهزیستی ناشی از تصادفات جاده ای می باشند.
۳- با توسعه کیفی و کمی شبکه ریلی و افزایش سهم راه آهن به 50 درصد جابجایی بار و مسافر،
تعداد کشته های تصادفات جاده ای به حدود 6500 نفر در سال خواهد رسید.
۴- با توسعه کیفی و کمی شبکه ریلی و افزایش سهم راه آهن به 50 درصد جابجایی بار و مسافر،
تعداد قطع نخاع به حدود 1800 نفر و تعداد معلولیت های دائمی جسمی و ذهنی از 36 هزار به کمتر از 10 هزار نفر خواهدرسید
۵- با توسعه شبکه ریلی مردم با آرامش و بدون استرس و فشارهای جسمی می توانند مسافرت های طولانی انجام دهند.
۶- با توسعه کمی و کیفی شبکه ریلی به شدت از مصرف گازوئیل و بنزین کاسته می شود.
مصرف گازوئیل لکوموتیو های دیزلی یک ششم مصرف سوخت کامیون ها جهت جابجایی هر تن بار است.
همچنین جهت جابجایی مسافر مصرف سوخت لکوموتیوهای دیزلی حدود نصف خودروهای شخصی است.
با اجرای سریع پروژه های اولویت دار ریلی و اختصاص دو میلیارد دلار
در سال جهت توسعه کیفی و کمی شبکه ریلی می توان چند برابر این مبلغ بنزین و گازوئیل
ناشی از کاهش مصرف را صادر نمود. حرکت به سمت واقعی کردن قیمت بنزین و گازوئیل تنها زمانی مقدور است
که حداقل نیمی از جابجایی بار و مسافر به شبکه ریلی منتقل شود و این هدف بسیار ارزشمند و بزرگی است
که برخی کشورهای مترقی از جمله چین و ژاپن بدان دست یافته اند.
۷- با توسعه کمی و کیفی شبکه ریلی در حد قابل توجهی از آلودگی هوا کاسته خواهد شد.
****************************************
جایگاه ایران در حمل و نقل ریلی جهان
کشور های آمریکا، چین، روسیه، هند و کانادا طولانی ترین خطوط راه آهن جهان را در اختیار دارند.
ایران نیز از منظر زیر ساخت های ریلی در میان ۱۴۳ کشور جهان در جایگاه ۴۵ قرار گرفته است.
تا پایان سال ۱۳۹۶ ایران دارای ۱۴۰۷۸ کیلومتر شبکه ریلی راه آهن استاندارد و ۹۶ کیلومتر خطوط آهن عریض در مسیر میرجاوه-زاهدان است؛
که بالاتر از کشورهای ترکیه، عربستان، یونان، مکزیک و برزیل می باشد.
علاوه بر این ایران از لحاظ سهم خطوط ریلی شهری و پروژه های در حال ساخت، رتبه هفتم جهان را به خود اختصاص داده است.
کشورهای چین با ۲۱۰۰ کیلومتر، آمریکا با ۱۲۱۵ کیلومتر، آلمان با ۹۱۹ کیلومتر، ژاپن با ۷۹۴ کیلومتر، کره جنوبی با ۷۷۰ کیلومتر و اسپانیا
با ۶۶۰ کیلومتر خطوط ریلی شهری، رتبه های یک تا ششم را در این زمینه کسب کرده اند.
ایران نیز ۵۵۰ کیلومتر خطوط ریلی شهری دارد و همچنان نیز در این زمینه در حال پیشرفت است.
